Cho đến nay, 155 gen liên quan tới năng lực thể thao đã được phát hiện và con số này ngày càng tăng lên, trong đó đáng chú ý là gen ACTN3. Điều này có nghĩa rằng chúng ta có thể xác định tiềm năng thể thao của một người thông qua giải mã gen. 

Gen thể thao “ACTN3”

Gen ACTN3 (alpha-actinin-3) là gen tạo ra một loại protein điều chỉnh chức năng của cơ bắp. Gen này là một trong nhiều yếu tố ảnh hưởng tới thành tích trong thể thao. 

Có 3 kiểu gen ACTN3 gồm: CC, TT và TC. Và mỗi loại sẽ phù hợp với những môn thể thao khác nhau. 

Kiểu gen CC sẽ tạo ra protein trong các sợi cơ co giật nhanh. Người sở hữu kiểu gen này có lợi thế trong các bài tập về sức mạnh như đấm bốc, chơi bóng rổ, đá banh hay trượt tuyết tốc độ. 

Kiểu gen TC được tìm thấy ở những người sở hữu số lượng sợi cơ co giật nhanh ở mức trung bình. Do đó, nhóm người này có thể tập cả những môn thể thao đòi hỏi sức bền và sức mạnh.

Kiểu gen TT là kiểu gen hiếm nhất và chỉ có 10% dân số sở hữu. Nhóm người sở hữu kiểu gen này sẽ gặp khó khăn trong việc tăng cơ nhanh chóng. Họ thích hợp với những bộ môn thể thao thiên về sức bền như: đạp xe, bơi lội. Yoga hay Pilates cũng là sự lựa chọn lý tưởng để người sở hữu kiểu gen này tăng cường sức mạnh.

Tại Viện nghiên cứu thể thao của Úc, các nhà khoa học đã lấy khoảng 400 mẫu gen của các vận động viên thể thao có thành tích ở mức trung bình để tiến hành các cuộc so sánh. Kết quả là ở những người này, đa số đều chỉ có ACTN2 (alpha-actinin-2) và bị thiếu hai kiểu gen ACTN3. Do đó dù có nỗ lực và kiên trì luyện tập đến đâu, họ cũng không thể trở thành những “tài năng” thể thao đỉnh cao. 

Ngược lại, ở những vận động viên được coi là “tài năng” hơn, họ có đầy đủ chức năng của các kiểu gen ACTN3. Nhóm nghiên cứu nhận định gen ACTN 3 là nhân tố kích hoạt tài năng thể thao của các vận động viên, đặc biệt là vận động viên điền kinh. 

Di truyền đi đôi với rèn luyện

Craig Pickering – nhà vô địch chạy 100 mét Giải Điền kinh Thiếu nhi châu u, đã dành nhiều năm để tìm hiểu về vai trò của gen và tài năng thể thao xuất chúng, tỉn rằng gen không phải yếu tố duy nhất và quan trọng nhất để quyết định một người có thể trở thành vận động viên xuất sắc hay không. Những yếu tố khác cũng quan trọng gồm đào tạo đúng hướng, tập luyện kiên trì, đam mê, thời cơ và may mắn”, Pickering cho biết.

Hiện nay, trong lĩnh vực thể thao thế giới cũng như Việt Nam, giải mã gen được các vận động viên sử dụng xác định các bài tập, bộ môn phù hợp với từng cá nhân, đặc biệt với các vận động viên trẻ tuổi. Từ đó, họ sẽ được đào tạo và huấn luyện hiệu quả hơn. 

Vận động viên Quang Trần, chân chạy marathon siêu địa hình quyết định thực hiện giải mã gen tại Genetica để hiểu thêm về sự ảnh hưởng của gen lên năng lực thể thao của anh. 

Quang chia sẻ, “Thông qua trải nghiệm chạy các giải lớn tại Việt Nam cũng như nước ngoài, tôi biết khả năng chạy bứt tốc, chạy nước rút của mình không được tốt. Sau khi giải mã gen tôi mới biết một phần là gen sức mạnh của mình thấp hơn mọi người, với điểm số 4/10 thuộc top thấp nhất. Nhưng tôi lại có biến thể TT ở gen ACTN3, điều này làm cho khả năng sức bền của tôi tốt, đạt điểm 9/10. Từ đó, tôi thay đổi kế hoạch tập luyện, tập trung cải thiện khả năng sức mạnh của mình bằng cách tập thêm các bài tập biến tốc. Và nhờ vậy đã cải thiện được thành tích marathon từ 2 giờ 59 phút xuống 2 giờ 44 phút”.

Thiết kế bài tập và tăng hiệu quả tập thể thao bằng việc hiểu cơ thể, tiềm năng thể thao của bản thân từ trong gen. Giải mã gen ngay với gói U-Fit, thiết kế chuyên cho người tập luyện: https://genetica.asia/products/u-fit

Nguồn tham khảo:

1. https://athleticsweekly.com/performance/the-importance-of-genes-in-athletics-1039944055/
2. https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fphys.2017.01080/full