Liệu trí thông minh có được quyết định bởi gen?

Giống như mọi hành vi và tư duy khác của con người, trí thông minh là một tính trạng phức tạp chịu tác động của cả gen và môi trường. Trí thông minh là một chủ đề rất khó để nghiên cứu, một phần bởi vì nó có thể được định nghĩa và đo lường theo nhiều cách. Phần lớn các định nghĩa về trí thông minh bao gồm khả năng rút kinh nghiệm và thay đổi để thích nghi với môi trường xung quanh.

Các khía cạnh của trí thông minh bao gồm khả năng tranh luận, lên kế hoạch, giải quyết vấn đề, tư duy trừu tượng, và khả năng thấu hiểu những chủ đề phức tạp. Rất nhiều nghiên cứu dựa vào thước đo đánh giá trí thông minh được gọi là chỉ số thông minh (Intelligence Quotient – IQ).

Các nhà khoa học đã tiến hành nhiều nghiên cứu để tìm ra những gen có thể gây ảnh hưởng lên trí thông minh. Rất nhiều nghiên cứu tập trung vào những điểm tương tự và khác biệt về IQ của những thành viên trong gia đình, cụ thể là các trường hợp được nhận nuôi và các cặp song sinh.

Những nghiên cứu cho rằng yếu tố gen sẽ quyết định khoảng 50% sự khác biệt về trí thông minh của mỗi người. Những nghiên cứu khác tiến hành phân tích toàn bộ gen của nhiều cá thể (được gọi là phương pháp nghiên cứu gen diện rộng) để tìm ra vị trí cụ thể trong bộ gen có liên quan đến IQ.

Những nghiên cứu này chưa công bố bất kỳ một gen cụ thể nào đóng vai trò tạo ra sự khác biệt đáng kể về IQ. Nhiều khả năng là do trí thông minh của con người được quy định bởi rất nhiều gen khác nhau, trong đó mỗi gen chỉ có một phần nhỏ tác động.

Ngoài ra, trí thông minh cũng bị tác động mạnh bởi yếu tố môi trường. Những yếu tố liên quan đến môi trường trong nhà và phụ huynh, giáo dục và nguồn tài nguyên học tập, dinh dưỡng cùng nhiều yếu tố khác đều góp phần tác động đến trí thông minh. Các yếu tố về gen và môi trường đồng thời cũng tác động lẫn nhau, và vì vậy rất khó để phân chia cụ thể các tác động của môi trường lẫn gen.

Ví dụ, nếu như một đứa trẻ có IQ tương tự như cha mẹ chúng, liệu có phải chỉ đơn giản là do yếu tố gen được di truyền từ cha mẹ, hay là do môi trường, hoặc (nhiều khả năng nhất) là kết hợp của cả hai? Một điều rõ ràng là cả yếu tố môi trường và gen đều có vai trò quyết định đến trí thông minh.

Nguồn bài viết: https://ghr.nlm.nih.gov/primer/traits/intelligence