Trở thành chuyên gia mảng dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo (AI) của Google là một sự nghiệp mà nhiều người mơ ước. Thế nhưng Cao Anh Tuấn, tiến sĩ ngành khoa học máy tính tại Đại học Cornell (Mỹ) vẫn quyết định rời Google để khởi nghiệp với Genetica, một công ty cung cấp dịch vụ giải mã bản đồ gen cho người Việt nói riêng, người châu Á nói chung.

Người cùng Cao Anh Tuấn phát triển công ty tại Mỹ là Bùi Thanh Duyên, tiến sĩ ngành hóa sinh, phân tử và sinh học tế bào tại Đại học Cornell, hiện là nghiên cứu sinh sau tiến sĩ về cơ chế gen tại Trường Y khoa thuộc Đại học California. Buổi trò chuyện với Cao Anh Tuấn diễn ra trong những ngày cuối năm bận rộn. Anh có phong thái giản dị và cách trò chuyện hóm hỉnh.

Vì sao anh chọn con đường khởi nghiệp nhiều thử thách, trong khi đã “êm ấm” ở vị trí chuyên viên kỹ thuật cấp cao tại một tập đoàn công nghệ lớn như Google?

Được làm việc ở Google không khó, nhất là khi bạn học tốt tại những trường đại học hàng đầu ở Mỹ. Tôi chỉ là một trong số hơn 30.000 nhân viên của tập đoàn này, nên tôi cũng không dùng cái mác “người của Google” như một sự bảo chứng. Dù mức lương ở Google có thể cho tôi cuộc sống dư dả, thoải mái nhưng tôi vẫn muốn làm một điều gì đó cho riêng mình và tạo ra giá trị cho xã hội. Tuy nhiên, tôi cũng học được rất nhiều trong thời gian làm việc ở Google, nhất là về cách xây dựng hệ thống cấu trúc của một doanh nghiệp khổng lồ. Bài học này tôi cũng thường chia sẻ cho các doanh nghiệp tại Việt Nam.

Được biết trước đây anh cũng có cơ hội làm giảng viên, dạy học cũng là nghề tạo ra nhiều giá trị xã hội đấy chứ?

Có lẽ trong nhà không nên có đến hai người “dạy”! Vợ tôi là tiến sĩ Bùi Thanh Duyên vừa là giảng viên vừa điều hành nghiên cứu giải mã gen tại phòng lab ở Mỹ, cô ấy cũng có hơn 10 năm kinh nghiệm trong nghiên cứu về bệnh ung thư. Việc vận dụng AI giúp đội ngũ giảm thiểu thời gian nghiên cứu đáng kể. Sản phẩm trước đây xây dựng mất hai năm, nay có thể rút xuống còn sáu tháng.

Thực ra, giá trị mà nghiên cứu gen mang lại lớn hơn rất nhiều. Ban đầu, nhóm chúng tôi nghiên cứu tập trung vào bệnh ung thư. Nhưng sau đó chuyển hướng phân tích về gen của trẻ em để bố mẹ nuôi dưỡng và đào tạo con mình một cách hiệu quả nhất, vì nhu cầu về dịch vụ này hiện nay rất lớn.

Giá trị về mặt xã hội khó đo được bằng tiền, mà bằng sự xúc động cùng những lời cảm ơn chân thành từ khách hàng. Tôi hạnh phúc khi nghe khách hàng kể về sự thay đổi trong cách sống khỏe, sống vui của họ, tôi vui mừng khi biết họ đã tìm ra cách dạy con sao cho hiệu quả. Đặc biệt là những xét nghiệm về gen ung thư đã giúp dỡ bỏ tảng đá đè nặng trong tâm trí người bệnh ra sao… Tất cả những điều đó là động lực để chúng tôi tiếp tục làm công việc của mình.

Bệnh lý của con người, bên cạnh những tác động bên ngoài, còn xuất phát từ thông tin di truyền trong từng mã ADN. Ngành phân tích gen trên thế giới đã giải mã được những thông tin di truyền tưởng chừng như con người không bao giờ hiểu được. Kết quả phân tích sẽ giúp chúng ta biết được họ nên cần bổ sung thêm những dưỡng chất nào, hay những bệnh lý có khả năng gặp phải trong tương lai. Sự kết hợp của AI và y tế đã giúp giải mã những thông tin di truyền được giấu kín bao lâu nay trong bộ gen của loài người. Đó là cái chúng tôi đang muốn mang đến cho người dùng trên cả nước.

Hiện có một tập đoàn lớn trong nước cũng vừa công bố dự án xây dựng cơ sở dữ liệu hệ biến dị di truyền của người Việt với mức đầu tư lên tới 4,5 triệu USD. Anh có nghĩ đây là một đối thủ cạnh tranh lớn của mình không?

Dịch vụ về xét nghiệm gen còn khá mới ở thị trường Việt Nam. Nếu họ cùng tôi “giáo dục thị trường” thì tốt cho người dùng hơn. Mặt khác, lợi thế của họ là có nhiều tiền để mua công nghệ, trong khi lợi thế của tôi là nghiên cứu công nghệ từ hai năm qua. Vì vậy, chúng tôi sẽ đưa ra những sản phẩm tiệm cận với nhu cầu khách hàng hơn.

Chúng ta hay nói về nhập khẩu công nghệ, nhưng về vấn đề gen thì không thể mang về được. Người châu Á cần bộ giải mã gen riêng của mình. Dùng bộ giải mã gen của người da trắng thì kết quả có độ chính xác không cao. Vì cấu trúc gen của các chủng người có sự khác nhau khá nhiều. Ngay cả Hong Kong cũng có những dịch vụ kiểm tra gen báo bệnh lý tương tự, nhưng họ chủ yếu chỉ dùng lại các kết quả nghiên cứu của người da trắng mà thôi.

Cơ chế giải mã gen phát hiện ung thư thế nào, anh có thể nói rõ hơn?

Một số người có các biến thể nhất định trong gen sẽ mang nguy cơ phát triển ung thư cao hơn người khác. Nếu một cá nhân có đột biến nào đó thì 50% khả năng anh chị em hoặc con của họ cũng có thể bị đột biến giống như vậy. Vì vậy, việc phân tích gen có thể cho người dùng biết rõ thông tin di truyền để họ và bác sĩ của họ có kế hoạch phòng ngừa sớm.

Có lẽ xét nghiệm gen phòng ngừa các bệnh nan y như ung thư là dịch vụ được sử dụng nhiều nhất tại Việt Nam phải không anh?

Thật lạ là không phải như vậy. Ban đầu nhóm của chúng tôi cũng tập trung vào việc xét nghiệm khả năng mắc phải căn bệnh ung thư. Nhưng sau đó, khi đi vào thực tế, nhiều người dùng lại thắc mắc những câu hỏi khác liên quan đến sức khỏe nhiều hơn chứ không chỉ đơn thuần là bệnh ung thư. Hiện nay hai dịch vụ được sử dụng nhiều nhất là giải mã gen của con và dịch vụ tìm hiểu cơ thể để có chế độ dinh dưỡng tối ưu.

Càng ngày, khi chất lượng sống càng cao thì người ta càng quan tâm đến một chế độ ăn uống lành mạnh và cân bằng để giữ gìn sức khỏe. Bằng chứng là gần đây, phong trào luyện tập ba môn phối hợp (triathlon), đặc biệt là môn chạy bộ ngày càng phổ biến. Giới chạy bộ sử dụng dịch vụ của chúng tôi khá nhiều, trong đó gần 50% khách hàng đến từ các công ty công nghệ có thói quen luyện tập thể thao.

Trong bộ gen người, một số gen chịu trách nhiệm chuyển hóa thức ăn chúng ta nạp vào cơ thể và biến đổi nó thành năng lượng. Một số gen khác chịu trách nhiệm điều chỉnh thói quen ăn uống, dự trữ năng lượng, chế độ dinh dưỡng và sử dụng thực phẩm của chúng ta.

Hiểu thêm về thông tin di truyền của chính mình có thể giúp bạn điều chỉnh được thói quen ăn uống một cách tối ưu, kiểm soát cân nặng một cách hiệu quả nhất, và phòng tránh các rủi ro về sức khỏe một cách hợp lý nhất. Ngoài ra, hiểu về gen cũng giúp cho người chơi thể thao xác định được thời lượng và môi trường của bản thân để thiết lập kế hoạch luyện tập và mục tiêu cá nhân cho bạn.

Nếu có thể giải mã được gen và nhận ra được khả năng của mỗi cá nhân, các vận động viên sẽ có được những thông tin rõ ràng hơn về thể chất của họ. Đồng thời, họ cũng sẽ đưa ra những bài tập hiệu quả hơn, hay những quyết định về sự nghiệp đúng đắn hơn.

Một cá nhân nếu nhận ra những tố chất của mình thông qua giải mã gen có thể tập trung phát huy điểm mạnh của chính mình để có thể đạt được những thành tựu lớn. Đó chính là những ưu thế có được khi bạn hiểu về tố chất của mình.

Còn giải mã gen cho con nhằm mục đích gì?

Giải mã gen cho con sẽ giúp bố mẹ có phương pháp nuôi, dạy và đào tạo con mình hiệu quả nhất. Chúng tôi phân tích hơn 147 gen để cung cấp một báo cáo chi tiết về bản đồ gen của trẻ, tìm ra mối tương quan giữa gen và sự phát triển ở trẻ em. Mỗi đứa trẻ là một cá thể hoàn toàn khác biệt luôn ẩn chứa các tiềm năng. Nếu được phát hiện và nuôi dưỡng đúng cách, con của bạn có thể vận dụng và phát huy tối ưu năng lực thiên bẩm của mình vào cuộc sống.

Giải mã gen liệu có dập tắt đam mê khi những con số phân tích chỉ ra rằng chúng ta không phù hợp để theo đuổi giấc mơ của mình, nhất là giải mã gen trẻ em?

Không đâu. Thực tế nhiều khách hàng cho rằng việc hiểu về bản thân mình là cách tốt nhất để có thể hoàn thiện bản thân và theo đuổi đam mê. Việc giải mã cho con cũng vậy, nó chỉ là một bảng hướng dẫn để có thể phát huy những tiềm năng nổi trội, chứ không bao giờ là chiếc vòng để uốn nắn con theo ý mình. Trong quá trình tư vấn, tôi cũng chia sẻ điều này với cha mẹ.

Mới đây, tôi có một khách hàng nhỏ mê chạy đường dài. Ba của bé cũng là vận động viên chạy đường dài. Tuy nhiên, khi giải mã gen thì phát hiện con có khả năng chạy tốc độ hơn là độ bền. Nhưng phát hiện này chỉ là một thông số để cha mẹ tìm cách tập luyện phù hợp cho bé, chứ không bắt con phải chạy đường ngắn.

Việc giải mã gen ra đời với mục đích giúp cha mẹ nuôi dạy con một cách khoa học. Một đứa trẻ không có khả năng tập trung cao do gen quy định, thì ba mẹ phải cho con học ở những nơi xa tiếng ồn, tránh con bị phân tâm hoặc ba mẹ phải học cùng con. Trường hợp bé có gen ăn vặt thì phải để bánh kẹo xa tầm với…

Trở lại với câu chuyện khởi nghiệp, nhiều người nói vui rằng “đường khởi nghiệp không trải hoa hồng mà có khi nhiều kẽm gai”, còn với anh thì sao?

Chuyện khởi nghiệp của tôi ở Mỹ không trải hoa hồng, nhưng cũng khá thuận lợi. Thứ nhất, vợ tôi cùng ba chuyên gia trong lĩnh vực y sinh là người thực hiện các nghiên cứu giải mã gen rất thành công. Thứ hai, phòng lab của chúng tôi được bao quanh bởi ba trường đại học có thâm niên nghiên cứu về gen. Giáo sư ở các trường này rất nhiệt tình khi tôi muốn tìm hiểu, học hỏi. Họ càng nhiệt tình hơn khi thấy tôi nghiên cứu về gen của người châu Á, một mảng mà chưa có ai ở Mỹ làm cả. Kinh nghiệm từ việc thực hành và ứng dụng trí tuệ nhân tạo từ quãng thời gian làm việc cho Google đã giúp tôi rất nhiều khi mở công ty.

Thử thách lớn nhất có lẽ là khi đưa sản phẩm về Việt Nam, giải pháp gen quá mới đối với thị trường nên chưa nhiều người biết đến. Thật may, tôi được sự “mở đường” của những người đứng đầu bộ, ngành, được sự giúp đỡ của rất nhiều công ty công nghệ hàng đầu tại Việt Nam. Hơn nữa, tôi cũng là dân chạy bộ và đạp xe đường dài nên việc tìm kiếm bạn bè, đối tác cũng thuận lợi hơn rất nhiều.

Việt Nam là một thị trường vô cùng tiềm năng cho dịch vụ gen. Phần lớn cha mẹ đều xem trọng tương lai giáo dục của con cái họ, thể hiện qua việc dành gần một nửa mức chi tiêu trong gia đình cho việc học tập của con cái (khoảng 47%). Thậm chí, một số phụ huynh còn cắt giảm hoạt động giải trí, làm việc ngoài giờ, nhận thêm một công việc phụ hay giảm số tiền tiết kiệm và đầu tư dài hạn… để cho con theo đuổi những trường học đắt tiền. Vì vậy, tôi tin rằng cha mẹ cũng sẽ không cân nhắc quá nhiều khi bỏ ra 6 triệu đồng để giải mã gen, nhằm mục tiêu giúp con thành công dễ dàng hơn.

Chúng tôi nay đã hoàn thành mục tiêu giải mã gen cho người châu Á. Trong tương lai, đây sẽ là cơ sở để phát triển các loại dược phẩm có tác dụng trực diện và tốt hơn, đúng như xu hướng y học chuẩn xác và cá nhân đang diễn ra trên thế giới. Mặt khác, công nghệ giải mã gen có thể phát hiện các đột biến gen quan trọng và điểm yếu của tế bào ung thư, tối ưu hóa quá trình điều trị, hy vọng giảm nhẹ chứng bệnh hiểm nghèo. Từ đó mở ra một tương lai về điều trị bệnh di truyền bằng liệu pháp gen.

Genetica sẽ tổ chức hội thảo hằng tháng để trình bày về công nghệ Genetica, sự kết hợp giữa trí tuệ nhân tạo và giải mã gen.

Cảm ơn anh về những chia sẻ trên.

(Theo Doanhnhanplus)

Tham Khảo Thêm:

• Xét nghiệm Gen di truyền là gì?
• Chỉ số IQ và EQ là gì? IQ và EQ có phải do di truyền?
• Năng khiếu sở trường là gì? Có tính di truyền không?