Năng khiếu là gì? Có tính di truyền không?

Mỗi đứa trẻ đều có một khả năng riêng nhưng năng khiếu thì không phải bé nào cũng có. Năng khiếu là một khả năng đặc biệt làm cho trẻ có thể thực hiện một việc nào đó tốt hơn bạn bè cùng trang lứa rất nhiều mà không cần phải qua quá trình rèn luyện lâu dài.

Tuy nhiên, không phải cứ có năng khiếu là trẻ nào cũng có cơ hội bộc lộ. Điều này có nghĩa, người lớn rất khó để phát hiện ra năng khiếu của con cái nếu trẻ không bộc lộ ra ngoài.

Ví dụ, trẻ có năng khiếu hội họa nhưng nếu con không bao giờ được cầm bút vẽ thì cha mẹ khó lòng biết được con có năng khiếu này. Do vậy, làm sao có thể phát hiện ra năng khiếu của trẻ từ sớm để khuyến khích con phát huy thế mạnh tiềm ẩn thật sự rất quan trọng trong việc ươm mầm tài năng cho bé.

>> Xem thêm: Tính kỷ luật là gì? có phải do gen di truyền từ bố mẹ?

1, Năng khiếu là gì?

Đã có rất nhiều định nghĩa về năng khiếu song không có định nghĩa nào được thống nhất rộng rãi. Song hiểu một cách nôm na thì trẻ được coi là có năng khiếu khi khả năng của bé vượt quá tiêu chuẩn đáng kể so với lứa tuổi.

Năng khiếu có thể biểu hiện ở một hoặc nhiều lĩnh vực như trí tuệ, sáng tạo, nghệ thuật, lãnh đạo, thể thao. Ngoài ra, năng khiếu còn được biểu hiện trong một lĩnh vực học thuật cụ thể như ngôn ngữ, toán học hoặc khoa học.

Điều mà cha mẹ cần lưu tâm là không phải tất cả trẻ em đều có năng khiếu giống nhau. Năng khiếu tồn tại ở mọi nhóm nhân khẩu học và ở nhiều kiểu tính cách. Do vậy, người lớn phải chịu khó phát hiện ra tiềm năng và hỗ trợ trẻ để bé phát huy hết khả năng đặc biệt của bản thân mình.

2, Năng khiếu có tính di truyền hay không?

“Thiên tài do sinh ra mà có, không phải được tạo thành". Rất nhiều người có quan điểm này và các nhà khoa học cũng tin tưởng rằng năng khiếu (một loại trí thông minh gián tiếp) có tính di truyền mạnh mẽ. Nghiên cứu chỉ ra rằng một trong những đặc tính quan trọng nhất của trẻ có năng khiếu là bé có nhiều động lực cho việc tìm tòi để tạo ra điều mới mẻ.

Động lực này thường xuất phát từ nền tảng gia đình được xây dựng bởi một hoặc nhiều thành viên giàu sức ảnh hưởng, thường là phụ huynh có cùng giới tính với con. Nghề nghiệp của cha mẹ sẽ tương tự hoặc có liên quan đến lĩnh vực khoa học mà trẻ theo đuổi.

Nghiên cứu cũng phát hiện, dù gen trội hay lặn đều sẽ được biểu hiện. Những biểu hiện này đòi hỏi sự tương tác giữa các gen với nhau cũng như sự tác động từ môi trường để tạo nên tiềm năng sáng tạo ở một con người.

Những biểu hiện năng khiếu ở trẻ có thể là sự phối hợp giữa các yếu tố như được người lớn trực tiếp hướng dẫn, khuyến khích theo đuổi đam mê hoặc được xây dựng hình mẫu từ nghề nghiệp của cha mẹ cùng với sự tham gia của các yếu tố gen di truyền.

Như vậy, năng khiếu có tính di truyền, song để nuôi dưỡng yếu tố bẩm sinh này cho con cái thì cha mẹ cần có sự khuyến khích, chỉ dẫn hoặc xây dựng hình mẫu nghề nghiệp để trẻ noi theo. Tuy nhiên, điều trước tiên là làm sao để phát hiện được trẻ có năng khiếu hay không? Cha mẹ có thể đi tìm giải pháp ở phần tiếp theo.

3, Làm sao để phát hiện năng khiếu của trẻ?

Thông qua các biểu hiện của trẻ

Cha mẹ có thể phát hiện ra năng khiếu của con em mình thông qua cách trẻ bộc lộ. Chẳng hạn như bé chưa được học vẽ bao giờ nhưng có thể vẽ tranh rất đẹp. Bé chưa từng được học nhạc nhưng ngay lần đầu học thì con đã có độ cảm về nhịp, phách rất nhanh và chính xác hoặc bé mới 10 tuổi đã biết làm thơ, viết truyện.

Tuy nhiên, thông qua sự bộc lộ thì cha mẹ chỉ có thể phát hiện ra năng khiếu của con khi trẻ đã đạt độ tuổi nhất định và bé có bộc lộ ra thì cha mẹ mới biết. Như vậy cha mẹ không thể phát hiện ra năng khiếu của trẻ sớm hơn hoặc nếu bé chưa bộc lộ ra thì cha mẹ không biết để khuyến khích con phát triển năng khiếu của mình.

Trong khi đó, không phải giai đoạn nào trẻ bộc lộ năng khiếu thì đều có cơ hội để phát triển khả năng đặc biệt này. Điều đó có nghĩa rằng việc cha mẹ chậm trễ trong việc phát hiện năng khiếu của trẻ có thể khiến bé bị lỡ mất cơ hội phát huy khả năng thiên bẩm.

Ngoài ra, các nhà nghiên cứu còn cho rằng, sự độc đáo của năng khiếu khiến trẻ trở nên đặc biệt dễ bị tổn thương. Vì vậy, trẻ có năng khiếu cần được cha mẹ thay đổi cách chăm nuôi, dạy dỗ và tư vấn để con phát triển tối ưu khả năng đặc biệt đó.

Điều này có nghĩa, việc không phát hiện ra hoặc phát hiện muộn năng khiếu của trẻ còn có thể khiến cha mẹ mắc sai lầm trong việc áp dụng các phương pháp nuôi dạy không phù hợp, từ đó dễ làm ảnh hưởng đến tâm lý của con cái.

Như vậy, việc phát hiện ra năng khiếu của trẻ từ sớm không chỉ có ý nghĩa lớn trong việc phát triển tài năng cho bé mà còn giúp con tránh được những tổn thương do phương pháp nuôi dạy không phù hợp của cha mẹ. Làm sao để biết được trẻ có năng khiếu hay không? Công nghệ giải mã gen ở phần tiếp theo có thể giúp các bậc phụ huynh khám phá ra điều này.

Giải mã gen giúp cha mẹ sớm phát hiện năng khiếu của trẻ

Ngày xưa, để khám phá trí thông minh, năng khiếu hoặc nhiều khả năng khác của trẻ từ lúc mới chào đời là một điều không tưởng. Tuy nhiên ngày nay, khoa học giải mã gen có thể mang đến cho các bậc phụ huynh những kết quả chính xác về tiềm năng của con em mình.

Gói giải mã gen G-SMART do công ty Genetica của Mỹ phát triển có thể giúp cha mẹ khám phá chỉ số IQ, EQ và các điểm mạnh của con em mình thông qua kết quả phân tích 201 gen. Các gen này liên quan đến tiềm năng trí tuệ bẩm sinh của trẻ bao gồm: IQ (Chỉ số thông minh), EQ (Trí tuệ cảm xúc), Khả năng ngôn ngữ, Khả năng toán học, Khả năng âm nhạc.

Từ các kết quả phân tích và đề xuất của báo cáo G-SMART, cha mẹ sẽ hiểu rõ thêm về khả năng học thuật thiên bẩm, các thế mạnh cũng như phương pháp học phù hợp để có thêm cơ sở định hướng giúp con phát huy thế mạnh và cải thiện các hạn chế.

Năng khiếu là một yếu tố di truyền nhưng cần có sự tác động từ môi trường sống thì trẻ mới có cơ hội phát huy tốt nhất để tiến đến thành công; ví dụ như sự khuyến khích, định hướng, xây dựng hình mẫu từ cha mẹ, gia đình. Do vậy, việc phát hiện năng khiếu của con cái từ sớm có ý nghĩa rất quan trọng trong công cuộc ươm mầm tài năng cho con trẻ của cha mẹ.