Cha mẹ có vai trò quan trọng, nhưng không thể tạo nên sự khác biệt

Điều quan trọng nhất con cái nhận được từ cha mẹ chính là hệ gen. Nhiều bậc phụ huynh sẽ cảm thấy điều này thật khó chấp nhận. Khi làm cha mẹ, bạn luôn mong mỏi có thể tạo ra sự khác biệt trong cuộc sống của con qua cách định hướng phát triển. Và cha mẹ cũng thường bị công kích bởi những cuốn sách hướng dẫn cách nuôi dạy trẻ cùng các phương tiện truyền thông liên tục chỉ trỏ rằng bạn cần làm gì mới đúng. Bạn càng ngày càng trở nên lo lắng hơn, sợ rằng mình đã nuôi dạy con sai.

cha mẹ chủ yếu phản ứng với sự khác biệt do di truyền của con cái

Sự khác biệt trong DNA thừa hưởng từ cha mẹ quy định khoảng một nửa sự khác biệt của tất cả các đặc điểm tâm lý - tính cách, sức khỏe tâm thần và bệnh tật và khả năng nhận thức cũng như những khiếm khuyết. Môi trường chịu trách nhiệm cho phần còn lại, nhưng nghiên cứu chỉ ra rằng môi trường không hề hoạt động như cách mà các nhà "chủ nghĩa vị môi trường" vẫn thường nghĩ. Trong gần hết thế kỷ 20, ảnh hưởng của môi trường còn được gọi là nuôi dưỡng, bởi vì gia đình được coi là yếu tố môi trường đặc biệt quan trọng trong định hình bản thể cho trẻ.

Các nghiên cứu di truyền lại chứng minh điều ngược lại. Về cơ bản, chúng ta vẫn sẽ như chúng ta bây giờ nếu được nhận nuôi ngay khi chào đời và lớn lên trong một gia đình khác. Cặp song sinh cùng trứng dù được nuôi dưỡng riêng biệt từ khi sinh ra vẫn giống nhau như khi cùng được nuôi dưỡng trong một gia đình. Đứa trẻ được nhận nuôi từ khi sinh ra sẽ giống với bố mẹ ruột, chứ không giống với cha mẹ nuôi.

Trải nghiệm của trẻ là quan trọng - dù với cha mẹ, giáo viên, hay bạn bè - nhưng chúng không thể thay đổi được bản chất con người chúng ta. Trải nghiệm để lại tác động lên tính cách của chúng ta một cách vô hệ thống, không ổn định và riêng biệt - một từ có thể tóm gọn là: ngẫu nhiên.

Các yếu tố môi trường tưởng chừng có tính hệ thống như mối tương quan giữa sự nuôi dạy với sự phát triển của trẻ chú yếu chỉ là phản ảnh sự ảnh hưởng của gen di truyền. Trong cuộc sống hàng ngày, cha mẹ chủ yếu phản ứng với sự khác biệt do di truyền của con cái. Chúng ta đọc sách cho những đứa trẻ thích được nghe đọc. Chúng ta cho trẻ ăn thứ trẻ muốn và cho trẻ làm điều trẻ thích.

Cha mẹ có vai trò quan trọng trong cuộc sống của con trẻ. Họ cung cấp cả những yếu tố vật chất và tinh thần cho sự phát triển của trẻ. Họ là kết nối mà con trẻ trân quý nhất. Nhưng họ không thể thay đổi được nhiều điều - về việc con họ sẽ khác với những người khác ra sao, ngoài DNA mà họ đã truyền cho con mình. Cha mẹ có thể kiểm soát hành vi của trẻ nhưng không thể thay đổi bản chất của con mình.

Điều quan trọng mà cha mẹ cần biết, đó là ngoài tính di truyền, hầu hết những gì xảy ra với trẻ đều liên quan đến những trải nghiệm ngẫu nhiên mà họ không kiểm soát được. Tin tốt là những trải nghiệm này sẽ không tạo ra quá nhiều sự khác biệt trong thời gian dài. Một số trẻ sẽ sớm hồi phục, một số khác muộn hơn, sau những trải nghiệm khó khăn, ví dụ cha mẹ ly hôn, bỏ nhà ra đi và mất đi bạn bè. Trẻ có thể tự lấy lại tinh thần tương ứng với quỹ đạo hệ gen của mình. 

Thay vì ép buộc con trẻ theo ý của cha mẹ, những bậc cha mẹ có thể giúp con tìm ra những điều mà trẻ mong muốn làm và làm tốt. Làm cha mẹ không có nghĩa là cần tạo ra một thành quả. Đây là một mối quan hệ lâu bền mà chúng ta sẽ mang theo suốt cuộc đời.

Cũng giống như người bạn đời hay bạn bè của chúng ta, mối quan hệ với con cái nên dựa trên cơ sở đồng hành và đừng cố gắng thay đổi con người trẻ. Nhìn thấy con cái lớn lên được là chính mình chính là niềm hạnh phúc của mỗi người làm cha mẹ.

Nguồn: https://www.psychologytoday.com/us/blog/blueprint/201809/parents-matter-they-don-t-make-difference