U mạch máu ở trẻ: chẩn đoán, biến chứng, cách điều trị

1. U mạch máu ở trẻ là gì?

U mạch máu ở trẻ được tạo thành từ các mạch máu hình thành không chính xác và nhân lên nhiều hơn bình thường. Những mạch máu này nhận tín hiệu để phát triển nhanh chóng trong giai đoạn đầu đời của em bé. Hầu hết u mạch máu ở trẻ sẽ xuất hiện khi mới sinh hoặc trong vài tuần đầu sau khi sinh.

Trong năm tháng đầu tiên của trẻ, u mạch máu sẽ phát triển nhanh chóng. Thời gian này được gọi là giai đoạn tăng sinh hoặc giai đoạn tăng trưởng. Đối với hầu hết trẻ vào khoảng 3 tháng tuổi, u mạch máu sẽ ở mức 80% kích thước tối đa của nó.

Trong hầu hết các trường hợp, chúng ngừng phát triển và bắt đầu nhỏ lại vào ngày sinh nhật đầu tiên của đứa trẻ. Nó sẽ bắt đầu phẳng và bớt đỏ hơn. Giai đoạn này, được gọi là sự tiến hóa, tiếp tục từ giai đoạn sơ sinh đến giai đoạn đầu thời thơ ấu.

(Ảnh: https://hemangiomaeducation.org/infantile-hemangiomas/)

Hầu hết sự co lại của u mạch máu xảy ra khi trẻ được 3 tuổi rưỡi đến 4 tuổi. Gần một nửa số trẻ bị u mạch máu lúc sơ sinh có thể để lại một số mô sẹo hoặc các mạch máu thừa trên da.

U mạch máu là khối u phổ biến nhất ảnh hưởng đến trẻ nhũ nhi.(nhũ nhi là tên gọi cho trẻ em vào giai đoạn đầu đời sau giai đoạn sơ sinh, được xác định từ 1 tháng tuổi đến 1 năm tuổi.) U mạch máu ở trẻ nhũ nhi thường gặp ở bé gái hơn bé trai và phổ biến hơn ở trẻ em da trắng.

Trẻ sinh sớm (thiếu tháng) hoặc trẻ nhẹ cân có nhiều khả năng bị u mạch máu.

(Ảnh https://parenting.firstcry.com/articles/infantile-hemangioma-symptoms-causes-complications-and-treatment/)

2. Các loại u mạch máu ở trẻ 

Hầu hết các u mạch máu xuất hiện trên bề mặt da và có màu đỏ tươi. Chúng được gọi là u mạch máu bề mặt và đôi khi được gọi là “vết bớt dâu tây”.

Một số nằm sâu dưới da và trông có màu xanh lam hoặc màu da; chúng được gọi là u mạch máu sâu ở trẻ sơ sinh.

Khi có một phần sâu và một phần bề mặt, chúng được gọi là u mạch máu hỗn hợp ở trẻ sơ sinh.

(Ảnh: https://pediatrics.aappublications.org/content/136/4/e1060)

3. Làm thế nào để chẩn đoán u mạch máu ở trẻ?

Các bác sĩ có thể chẩn đoán hầu hết các u mạch máu bằng cách khám , hỏi về thai kỳ và sức khỏe của em bé. U mạch máu nằm sâu dưới da đôi khi khó chẩn đoán hơn. Khi u mạch máu phát triển trong giai đoạn tăng sinh (từ sơ sinh đến 1 tuổi), việc chẩn đoán sẽ dễ dàng hơn.

Hầu hết các u mạch máu không cần bất kỳ xét nghiệm đặc biệt nào.

Nếu bác sĩ cho rằng con bạn bị u mạch máu, họ có thể sử dụng phương pháp siêu âm để xem chi tiết hơn dưới da. Trong một số trường hợp, đặc biệt là đối với u mạch máu lớn ở đầu và cổ, bác sĩ có thể yêu cầu chụp MRI để xem xét u mạch máu, não và các mạch máu trong não.

(Ảnh: https://radiology.ucsf.edu/patient-care/prepare/mri)

MRI là một bản quét hoặc hình ảnh bên trong cơ thể bệnh nhân. MRI sẽ giúp bác sĩ xem kích thước và vị trí của u mạch máu và kiểm tra các vấn đề khác có thể xảy ra.

Hội chứng PHACE

Các u mạch máu lớn ở trẻ sơ sinh đôi khi có thể là một phần của hội chứng được gọi là hội chứng PHACE. Mỗi chữ cái là viết tắt của một điều kiện:

• P - Dị tật hố sau (một phần của não)
• H - U mạch máu
• A - Các động mạch bất thường trong não hoặc các mạch máu lớn gần tim
• C – Hẹp động mạch chủ (Một vấn đề với tim. Động mạch chủ là mạch máu lớn mang máu từ tim ra ngoài cơ thể. Coarctation xảy ra khi một phần của động mạch chủ quá hẹp để có đủ máu đi qua.)
• E - Các vấn đề về mắt

Đôi khi ký tự ‘S’ được thêm vào PHACE, là viết tắt của sternal clefting/ supraumbilical raphe, nơi xương ức hình thành sai hoặc có một vết sẹo trên da, ngực.

Hiếm khi, một khối u mạch máu lớn - thường ở đầu hoặc cổ - xảy ra cùng với một hoặc nhiều vấn đề này ở não, tim, mắt hoặc mạch máu. Nếu có, em bé được chẩn đoán mắc hội chứng PHACE sẽ được tiến hành chụp MRI đặc hiệu, siêu âm tim và khám mắt.

Ảnh https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/infantile-hemangioma 

4. Điều trị u mạch máu như thế nào?

Bác sĩ nhi khoa, bác sĩ da liễu và đôi khi là bác sĩ huyết học hoặc bác sĩ phẫu thuật sẽ thăm khám bệnh u mạch máu cho bé. Hầu hết các u mạch máu không cần điều trị. Tuy nhiên, u mạch máu cần được bạn và bác sĩ theo dõi kĩ càng.

Bác sĩ sẽ kiểm tra thường xuyên nếu u mạch máu của bé ngày càng lớn trong năm đầu đời. Số lần thăm khám phụ thuộc vào mức độ lớn và vị trí của nó trên cơ thể và liệu có gây ra bất kỳ vấn đề gì hay không.

Nếu u mạch máu ở trẻ nhũ nhi bắt đầu có vấn đề, bác sĩ sẽ khuyến nghị bạn đưa bé đi điều trị 

5. Có cần phải phẫu thuật để điều trị u mạch máu ở trẻ nhũ nhi không?

Hầu hết các u mạch máu ở trẻ nhũ nhi không cần phải điều trị bằng phẫu thuật. Phẫu thuật ngày nay ít phổ biến hơn so với những năm trước vì các loại thuốc có sẵn hiện nay an toàn và hiệu quả. U mạch máu có mô sẹo sau khi thu nhỏ hoặc ảnh hưởng thẩm mỹ có thể cần phẫu thuật. 

Rất ít trẻ sơ sinh cần phẫu thuật trong năm đầu đời. Nếu có, bé sẽ được phẫu thuật trước tuổi đi học để có thời gian phục hồi vết sẹo và cả tâm lý. Vậy nên, một số cha mẹ đợi đến khi trẻ đủ lớn mới quyết định có phẫu thuật hay không.

6. Các biến chứng của u mạch máu ở trẻ nhũ nhi

Loét là biến chứng phổ biến nhất của u mạch máu. Vết loét là một vết loét hoặc vết thương có thể phát triển trên da do u mạch máu. Các u mạch máu bị loét có thể rất đau và cần được điều trị để mau lành.

Tùy thuộc vào vị trí của u mạch máu ở trẻ nhũ nhi, các biến chứng khác có thể xảy ra:

• Ảnh hưởng tầm nhìn khi u mạch máu nằm trên hoặc xung quanh mắt
• Ảnh hưởng ăn uống khi nằm trên hoặc xung quanh miệng
• Vấn đề về hô hấp khi nằm trong đường thở
• Quấn tã, khi ở trong khu vực quấn tã
• U mạch máu rất lớn ở trẻ sơ sinh, đặc biệt khi nằm trong gan, có thể gây suy tim
• U mạch máu ở trẻ nhũ nhi liên quan đến hội chứng PHACE có nguy cơ ảnh hưởng đến nhiều chức năng của cơ thể.

(Ảnh https://stock.adobe.com/uk/images/hemangioma-benign-tumor-on-the-back-of-the-head-in-an-infant/240411788)

Bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán và điều trị y khoa.

Nguồn tham khảo

1. https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/infantile-hemangioma