Có thể điều trị ADHD mà không cần dùng thuốc?

“Con bạn bị rối loạn tăng động giảm chú ý” - đối với hầu hết các gia đình, nhận định trên dường như là sự khởi đầu của một chuyến đi dài trong hành trình sử dụng thuốc. Thuốc là phương pháp điều trị hàng đầu cho trẻ bị ADHD và có hiệu quả trong 80% trường hợp.

Nhưng nhiều bậc phụ huynh lo lắng về tác dụng phụ và muốn thử tất cả mọi lựa chọn khác trước khi cho con dùng thuốc. Vậy đang có những phương pháp gì để hỗ trợ điều trị ADHD mà không cần dùng đến thuốc? Hãy cùng Genetica.asia tìm hiểu kỹ hơn với bài viết dưới đây nhé!!

Trị liệu hành vi cho trẻ bị ADHD

Liệu pháp hành vi cho trẻ ADHD là một chiến lược kỷ luật có cấu trúc nhằm dạy trẻ những cách ứng xử mới bằng cách khen thưởng những hành vi mong muốn, như làm theo chỉ dẫn và loại bỏ những hành động không mong muốn, như làm mất bài tập về nhà. 

Ví dụ, hãy tạo ra những mục tiêu nhỏ, như bắt trẻ ngồi trong 10 phút vào bàn để ăn tối, sau đó trao phần thưởng khi trẻ làm được. Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ khuyên rằng, trước 6 tuổi, trẻ ADHD nên được bắt đầu với liệu pháp hành vi. Nó cũng có thể có hiệu quả đối với trẻ lớn hơn.

>> Xem Ngay: ADHD là gì? Nguyên nhân, hậu quả và các biện pháp phòng ngừa

Sự hỗ trợ của Phụ huynh và Giáo viên

Cha mẹ và giáo viên của trẻ đóng vai trò quan trọng trong việc giúp trẻ học cách nhận biết và điều chỉnh hành vi của mình.

Các nghiên cứu mới cho thấy rằng việc đào tạo hành vi cha mẹ (behavioral parent training - BPT) – huấn luyện cha mẹ các kỹ năng để tương tác hiệu quả với trẻ ADHD - giúp làm giảm những căng thẳng của cha mẹ trẻ. 

Các chương trình BPT thường kéo dài từ 12 - 20 buổi, mỗi buổi tập trung vào việc dạy cho phụ huynh những kỹ thuật mới, cụ thể để giải quyết các hành vi có vấn đề của con mình. Mục tiêu cuối cùng của các chương trình này là tăng cường mối quan hệ cha mẹ - con cái đi kèm việc hướng dẫn bậc phụ huynh các chiến lược cải thiện hành vi lâu dài.

Giáo viên ngoài việc hỗ trợ trẻ ở trường, có thể gửi về nhà một “bản báo cáo” hàng ngày. Điều này cũng rất hữu ích để phụ huynh biết hành vi của trẻ ở trường vào ngày hôm đó.

Liệu pháp Hành vi Nhận thức (Cognitive Behavioral Therapy - CBT) cho ADHD

CBT nhằm mục đích thay đổi các kiểu suy nghĩ tiêu cực gây trở ngại trong cuộc sống và công việc của những người mắc ADHD. Nghiên cứu khẳng định rằng CBT có thể giúp người lớn giải quyết các vấn đề liên quan đến ADHD của họ tốt hơn.

Ví dụ, một nghiên cứu hình ảnh thần kinh năm 2016 của người lớn mắc ADHD đã hoàn thành khóa học CBT kéo dài 12 buổi đã cho thấy sự cải thiện về triệu chứng ADHD và những thay đổi có lợi trong cùng một vùng não.

Ngủ đủ thời gian

Nghiên cứu cho thấy rằng chỉ cần ngủ thêm nửa giờ có thể giúp giảm bớt tình trạng bồn chồn và bốc đồng. Tiến sĩ Mark Stein, chuyên gia về ADHD tại Bệnh viện Nhi đồng Seattle cho biết: “Nhiều trẻ em ADHD cũng bị rối loạn giấc ngủ, và ADHD đi kèm với rối loạn giấc ngủ khiến tiên lượng của trẻ xấu hơn”.

Vấn đề giấc ngủ phổ biến nhất đối với trẻ ADHD là trẻ không thể nằm yên và chìm vào giấc ngủ; sau đó sự kiệt sức của trẻ vào ngày hôm sau làm cho các triệu chứng càng tệ hơn. Do đó, bạn nên cho trẻ thực hành các thói quen ngủ tốt:

• Có một giờ đi ngủ nhất định.
• Giữ phòng ngủ mát mẻ và tối.
• Mang máy tính, TV, điện thoại và trò chơi điện tử ra khỏi phòng ngủ để trẻ không bị phân tâm.

>> Xem Thêm: Trẻ ADHD không được điều trị sẽ như thế nào?

Tập thể dục và hoạt động ngoài trời dưới không gian xanh

Một lợi ích nổi tiếng của việc tập thể dục là làm tăng endorphin, có thể cải thiện tâm trạng. Tập thể dục cũng làm tăng mức dopamine, norepinephrine và serotonin của não, giúp tăng khả năng tập trung và chú ý. Một số nghiên cứu gần đây cho thấy rằng sau khoảng 30 phút tập thể dục, trẻ ADHD có thể tập trung và sắp xếp suy nghĩ của mình tốt hơn.

Không gian xanh đặc biệt hiệu quả trong việc giúp trẻ hồi phục sau khi trẻ mệt mỏi vì nỗ lực chú ý sau một ngày học dài. Làm vườn, đạp xe đến trường và dắt chó đi dạo trong công viên đều là những cách tốt để kết hợp thời gian xanh trong ngày. Một số nghiên cứu ủng hộ việc tiếp xúc thường xuyên với không gian xanh và ngoài trời là một phương pháp điều trị tự nhiên và an toàn có thể được sử dụng để giúp người ADHD.

Kiểm soát hơi thở và thiền

Thở và thiền - học cách để tập trung cao độ, nâng cao nhận thức, phát triển cảm xúc tích cực và thực hành kiểm soát bản thân - có thể giúp kiểm soát các triệu chứng của ADHD.

Một nghiên cứu nhỏ cho thấy rằng khi trẻ và cha mẹ trẻ hoàn thành chương trình thở và thiền kéo dài 8 tuần, trẻ có ít triệu chứng hơn. Và cha mẹ trẻ cảm thấy ít căng thẳng hơn. Đây là một biện pháp điều trị đầy hứa hẹn, nhưng vẫn chưa có đủ bằng chứng chắc chắn để khuyến cáo chiến lược này.

Âm nhạc trị liệu

Nhạc có thể giúp trau dồi sự chú ý và tăng cường các kỹ năng xã hội. Âm nhạc nhịp nhàng và có cấu trúc. Và chơi nhạc đòi hỏi các bộ phận khác nhau trong não phải hoạt động đồng thời. Các nhà khoa học thấy rằng khi trẻ chơi một nhạc cụ (học piano, guitar,…) thì trẻ làm các bài kiểm tra về chức năng điều hành tốt hơn những trẻ không học nhạc. 

Nếu con bạn không thể ngồi yên để học bài hoặc luyện tập, chỉ cần cho trẻ nghe danh sách bài hát yêu thích của mình. Khi đó, não sẽ tiết ra chất dopamine - một chất hóa học giúp tăng sự tập trung. Cần nhiều nghiên cứu hơn nữa đánh giá tác dụng của âm nhạc trị liệu trong điều trị ADHD, nhưng đó chắc chắn là một lĩnh vực đáng để khám phá, đặc biệt là đối với những gia đình yêu âm nhạc.

Axit béo Omega-3

Nghiên cứu gần đây chỉ ra mối liên hệ giữa omega-3 và ADHD. Cơ thể không thể tự tạo ra axit béo omega-3, vì vậy phải lấy chúng thông qua thực phẩm (cá hồi, quả óc chó, hạt lanh, sản phẩm từ đậu nành, rau xanh, …), chất bổ sung. Có hai loại axit béo omega-3 trong dầu cá, EPA và DHA. Các chất dinh dưỡng bổ sung tốt nhất nên có EPA nhiều hơn gấp hai hoặc ba lần so với DHA.

Mặc dù chất bổ sung omega-3 không được khuyến khích rộng rãi như một phương pháp điều trị, nhưng Hallowell chỉ ra rằng một chế độ ăn uống cân bằng (cá, nhiều trái cây và rau quả, cắt giảm đường và thực phẩm chế biến sẵn) chắc chắn có thể giúp trẻ sống một cuộc sống lành mạnh hơn.

Chế độ ăn đủ protein

Chế độ ăn giàu dinh dưỡng hợp lý là một công cụ mạnh mẽ để kiểm soát các triệu chứng ADHD. Các nghiên cứu chỉ ra rằng protein kích hoạt chất dẫn truyền thần kinh chịu trách nhiệm tạo ra sự tỉnh táo, trong khi carbohydrate gây buồn ngủ. Protein cũng ngừa tăng đường trong máu mà có thể làm trẻ tăng hiếu động thái quá. Tùy thuộc vào độ tuổi, trẻ cần từ 24 - 30 gam protein mỗi ngày. Người lớn cần 45 - 70 gam.

>> Xem Ngay: Nguyên nhân di truyền của rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD)

Sắt, Kẽm, Vitamin C và B6 cho trẻ ADHD

Một số vitamin và khoáng chất là chìa khóa để sản xuất và điều chỉnh mức độ dẫn truyền thần kinh trong não. Vitamin C giúp tạo ra chất dẫn truyền thần kinh, trong khi sắt và vitamin B6 làm tăng nồng độ dopamine. Kẽm điều hòa dopamine và có thể giúp hỗ trợ điều trị các triệu chứng ADHD.

Một nghiên cứu nhỏ cho thấy mức ferritin (đo lượng sắt dự trữ) thấp ở 84% trẻ mắc ADHD. Mức độ sắt thấp và mức độ kẽm thấp cũng tương quan với độ nặng ADHD, nhưng bệnh nhân không nên bắt đầu sử dụng chất bổ sung mà không có sự giám sát và hướng dẫn của bác sĩ.

Nguồn tham khảo:

1. https://www.webmd.com/add-adhd/childhood-adhd/can-you-treat-adhd-without-drugs
2. https://www.healthline.com/health/adhd/natural-remedies#bonus-tip
3. https://www.additudemag.com/slideshows/treating-adhd-without-medication/