Ngay trước Ngày bệnh hiếm 2017, một nghiên cứu từ Trung tâm Monell và các tổ chức hợp tác cung cấp cái nhìn mới về nguyên nhân của trimethylaminura (TMAU), một rối loạn chuyển hóa do di truyền dẫn đến tích tụ một hóa chất có mùi như thịt cá thối rữa.

Mặc dù TMAU chỉ mới được xác định liên quan đến các đột biến trong một gen duy nhất gọi là FMO3, nghiên cứu mới kết hợp các phương pháp tiếp cận cảm quan và di truyền đã xác định các gen bổ sung cũng góp phần dẫn đến rối loạn TMAU. Các phát hiện chỉ ra rằng nếu chỉ xét nghiệm di truyền xác định đột biến của gen FMO3, nguyên nhân cơ bản của tất cả các trường hợp mắc rối loạn TMAU sẽ không được trọn vẹn.

TMAU được phân loại là "căn bệnh hiếm", có nghĩa là nó ảnh hưởng đến dưới 200.000 người tại Hoa Kỳ. Tuy nhiên, tỷ lệ mắc bệnh thực tế của nó vẫn không chắc chắn, một phần do các kỹ thuật chẩn đoán không kết luận được.

"Phát hiện của chúng tôi có thể phần nào giúp những người mang các triệu chứng có mùi hôi cơ thể giống cá nhưng không mang đột biến gen FMO3 cảm thấy bình tĩnh hơn", nhà di truyền học hành vi của Monell, Danielle R. Reed, một tác giả nghiên cứu lâu cho biết.

Các triệu chứng mặc cảm, khó chịu về mặt xã hội và tâm lý của TMAU là do sự tích tụ của trimethylamine (TMA), một hợp chất hóa học được sản xuất từ nhiều loại thực phẩm giàu thành phần dinh dưỡng có chứa choline. Những thực phẩm này bao gồm trứng, một số loại đậu, mầm lúa mì, cá nước mặn và thịt nội tạng. TMA, hợp chất gây nên mùi tanh hôi, thường được chuyển hóa bởi enzyme trong gan được gọi là flavin-containing monooxygenase 3 (FMO3) thành một chất chuyển hóa không mùi.

Những người bị rối loạn TMAU không thể chuyển hóa TMA, có lẽ là do khiếm khuyết trong gen FMO3 tiềm ẩn làm khiếm khuyết hướng dẫn tạo ra các enzyme FMO3 chức năng. TMA cùng với mùi khó chịu liên quan của nó được tích tụ và bài tiết ra khỏi cơ thể qua nước tiểu, mồ hôi, nước bọt và hơi thở.

Tuy nhiên, một số người tự nhận thấy có các triệu chứng mùi cá của rối loạn TMAU nhưng lại không mang đột biến nghiêm trọng trong gen FMO3. Điều này khiến các nhà nghiên cứu nghi ngờ rằng các gen khác cũng có thể góp phần gây ra rối loạn này.

Theo nghiên cứu mới, được phát hành trên tạp chí truy cập mở BMC Medical Genetic, nhóm nghiên cứu đã kết hợp giải mã trình tự gen được gọi là kỹ thuật phân tích exome với mô hình máy tính tinh vi để tìm kiếm thêm các gen liên quan đến TMAU.

Nghiên cứu đã so sánh dữ liệu cảm quan, chuyển hóa và di truyền từ mười cá nhân được chọn ngẫu nhiên từ 130 đối tượng được nghiên cứu trước đây cho TMAU tại Trung tâm Monell.

Mùi cơ thể của mỗi đối tượng được đánh giá trong phòng thí nghiệm bởi một hội đồng đánh giá cảm quan trước và sau khi thử nghiệm trao đổi chất để đo nồng độ sản sinh TMA trong 24 giờ sau khi uống một lượng choline.

Mặc dù thử nghiệm thử thách choline xác nhận được chẩn đoán về rối loạn TMAU bằng cách tiết lộ nồng độ TMA trong nước tiểu cao ở cả 10 đối tượng, các phân tích di truyền cho thấy gen FMO3 dường như bình thường ở bốn trong số 10. Các nghiên cứu bổ sung cho thấy khiếm khuyết ở một số gen khác có thể góp phần làm bất hoạt khả năng chuyển hóa chất TMA.

"Bây giờ chúng tôi biết rằng các gen khác ngoài FMO3 có thể gây nên rối loạn TMAU. Những gen mới này có thể giúp chúng tôi hiểu rõ hơn về sinh học cơ bản của rối loạn và thậm chí có thể xác định phương pháp điều trị", ông Reed nói.

Các triệu chứng mùi của TMAU có thể xảy ra bất chợt và khó đoán trước. Điều này làm cho bệnh khó chẩn đoán, vì bệnh nhân có thể không có mùi khi họ hỏi ý kiến chuyên gia y tế.

Điều này được chứng minh trong nghiên cứu mới đây. Mặc dù tất cả các đối tượng đều mang các triệu chứng mùi cá thường xuyên, không ai trong số đó được hội đồng đánh giá cảm quan là có mùi giống như cá tại thời điểm thực hiện thử thách choline.

Nhà hóa học hữu cơ phân tích của trung tâm Monell, tiến sĩ George Preti, cũng là một nhà nghiên cứu lâu dài, đã nhận xét về ý nghĩa chẩn đoán của các kết quả nghiên cứu, "Bất kể việc sử dụng đánh giá cảm quan như hiện tại hay về gen di truyền FMO3, thử nghiệm thách thức choline sẽ xác nhận sự nồng độ tích lũy TMA cho thấy sự hiện diện của chất này trong rối loạn TMAU".

Để có thể hiểu rõ hơn rối loạn này, các nhà nghiên cứu muốn thực hiện lại các phân tích di truyền với một nhóm bệnh nhân TMAU lớn hơn mà không có đột biến FMO3 để xác nhận các gen khác nào có liên quan đến rối loạn.

"Thông tin này có thể giúp xác định các chất tạo mùi bổ sung được tạo ra bởi các bệnh nhân dương tính với rối loạn TMAU và thông báo sự phát triển trong tương lai ở các liệu pháp dựa trên gen", Preti nói.

Tham khảo từ: https://www.sciencedaily.com/releases/2017/02/170215084717.htm