1900 599 927
Dị ứng hải sản là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa
Bài viết được dịch và biên tập bởi Thắm Nguyễn và được tham vấn y khoa từ BS.CKII Đặng Thị Kim Huyên, Phân khoa Hô hấp Bệnh viện Đại học Y Dược thành phố Hồ Chí Minh - Cơ sở 1. Bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.
1. Dị ứng hải sản là gì?
Dị ứng hải sản là do hệ thống miễn dịch của cơ thể phản ứng lại với các protein cụ thể trong các loại hải sản bao gồm động vật có xương sống (các loại cá có xương sống) và động vật không xương sống (động vật giáp xác và động vật thân mềm).
Theo các số liệu thống kê khác nhau giữa các quốc gia, ước tính có khoảng 1% dân số bị dị ứng hải sản, đặc biệt phổ biến hơn ở những nơi mà hải sản là một phần quan trọng trong chế độ ăn uống chẳng hạn như các nước thuộc khu vực Châu Á.
2. Các loại hải sản có thể gây ra tình trạng dị ứng
Các nhóm hải sản chính có thể gây ra phản ứng dị ứng là:
Động vật có xương sống (cá có xương sống): Bao gồm: cá hồi, cá tuyết, cá thu, cá mòi, cá trích, cá cơm, cá ngừ, cá hồi, cá tuyết chấm đen, John Dory, cá chình, cá đuối.
Động vật không xương sống (không có xương sống):
- Động vật giáp xác bao gồm tôm / tép, tôm hùm, cua, tôm càng, tôm hùm đất...
- Động vật thân mềm bao gồm hàu, trai, trai, bạch tuộc, mực, bê, bào ngư, sên biển...
Dị ứng có thể xảy ra với một hoặc nhiều loại hải sản nhất định. Điều đó có nghĩa là một người chỉ có thể bị dị ứng với cá, động vật có vỏ hoặc cả hai nhóm. Những người bị dị ứng với một loại cá thường (nhưng không phải luôn luôn) dị ứng với hầu hết các loại cá khác. Tương tự, dị ứng với một loài giáp xác thường có nghĩa là phải tránh tất cả.
Mặc dù những người dị ứng với hải sản của một nhóm (ví dụ như động vật giáp xác) thường có thể chịu đựng được những hải sản từ nhóm khác (ví dụ như động vật thân mềm), điều này không thể được đảm bảo nếu không có xét nghiệm dị ứng cụ thể. Tương tự, những người dị ứng với động vật giáp xác cũng có thể bị dị ứng với côn trùng ăn được như dế (có thể được sử dụng làm bột dế trong các món nướng).
Phản ứng chéo có thể khó dự đoán nếu không thử nghiệm:
Phản ứng chéo có nghĩa là một loại protein tương tự có trong nhiều loại thực phẩm khác nhau. Nếu cùng một loại protein có trong một số loại thực phẩm, thì người đó có thể có phản ứng dị ứng với bất kỳ loại thực phẩm nào có chứa loại protein đó. Ví dụ về phản ứng chéo bao gồm những người dị ứng với các protein tương tự có trong một loại cá cũng có ở cá khác hoặc những người dị ứng với các protein có trong tôm, cua và tôm hùm.
Đôi khi rất khó để dự đoán liệu một người sẽ bị dị ứng với một loại protein gây dị ứng trong một thực phẩm duy nhất, hoặc nhiều protein phản ứng chéo tương tự cũng có trong nhiều thực phẩm, chỉ đơn giản dựa trên việc thực phẩm có hình thức giống nhau hay không. Do đó không thể dự đoán một cách đáng tin cậy khả năng gây dị ứng đối với một hoặc nhiều nhóm hải sản hoặc từng loài hải sản nếu không có thử nghiệm cụ thể.
3. Các triệu chứng của dị ứng hải sản
Các triệu chứng dị ứng hải sản thường xuất hiện trong vòng vài phút đến một giờ sau khi ăn hải sản. Có thể bao gồm:
- Phát ban, ngứa hoặc chàm (viêm da dị ứng)
- Sưng môi, mặt, lưỡi và cổ họng hoặc các bộ phận khác của cơ thể
- Thở khò khè, nghẹt mũi hoặc khó thở
- Đau bụng, tiêu chảy, buồn nôn hoặc nôn
- Chóng mặt, choáng váng hoặc ngất xỉu
Dị ứng có thể gây ra một phản ứng nghiêm trọng, có thể đe dọa tính mạng được gọi là sốc phản vệ. Phản ứng phản vệ với hải sản hoặc bất cứ thứ gì khác là một trường hợp cấp cứu y tế cần điều trị bằng tiêm epinephrine (adrenaline) và đến phòng cấp cứu.
- Các dấu hiệu và triệu chứng của sốc phản vệ bao gồm:
- Cổ họng bị sưng hoặc có khối u trong cổ họng (co thắt đường thở) khiến bạn khó thở
- Sốc, tụt huyết áp nghiêm trọng
- Chóng mặt, choáng váng hoặc mất ý thức
Đôi khi, tình trạng khó thở có thể xảy ra do hít phải khói khi thủy sản đang được nấu chín và trong các nhà máy chế biến thủy sản. Trẻ em có tiền sử bệnh hen suyễn có thể dễ bị phản ứng dị ứng nghiêm trọng với hải sản.
4. Các cách phòng ngừa dị ứng hải sản
Nếu bạn đã dị ứng với hải sản, cách tốt nhất để phòng ngừa là tránh một hoặc nhiều nhóm hải sản đó và những loại thực phẩm có chứa thành phần làm từ hải sản.
Một số cách để phòng tránh dị ứng hải sản như sau:
- Hỏi nhân viên về cách chế biến thức ăn khi đi ăn ở nhà hàng: Các nhà hàng châu Á thường phục vụ các món ăn có nước mắm làm hương liệu. Nước dùng hoặc nước sốt làm từ động vật có vỏ có thể gây phản ứng dị ứng. Dụng cụ chế biến có thể là nguồn lây nhiễm chéo.
- Hải sản được mua từ một cửa hàng có bán cả cá và động vật có vỏ. Cá có thể bị nhiễm động vật có vỏ và ngược lại.
- Đọc kỹ nhãn thực phẩm. Các công ty được yêu cầu tiết lộ liệu sản phẩm thực phẩm của họ có chứa động vật có vỏ hay không. Tuy nhiên, họ không bắt buộc phải tiết lộ sản phẩm có chứa động vật thân mềm như sò điệp và hàu hay không. Hãy thận trọng với các loại thực phẩm có chứa các thành phần mơ hồ, như “nước cá hầm” hoặc “hương liệu hải sản”. Động vật có vỏ cũng có thể có mặt trong nhiều món ăn và chất khác, chẳng hạn như:surimi, glucosamine, súp cá, sốt Worcestershire, sa lát Caesar
- Những người dị ứng với động vật giáp xác cũng có thể bị dị ứng với côn trùng ăn được như dế (có thể được sử dụng làm bột dế trong các món nướng).
- Giữ khoảng cách. Bạn có thể cần phải tránh hoàn toàn những nơi buôn bán hoặc chế biến động vật có vỏ. Một số người phản ứng sau khi chạm vào động vật có vỏ hoặc hít phải hơi nước từ việc nấu chín động vật có vỏ.
- Hãy cho mọi người biết: Nếu bạn hoặc con bạn bị dị ứng với bất cứ hải sản nào, hãy nói cho trường học, nơi làm việc, tiếp viên hàng không, phục vụ nhà hàng khi đi học/đi làm hoặc du lịch
- Xét nghiệm gen di truyền sàng lọc nguy cơ dị ứng
Nguồn:
- Allergies to seafood | healthdirect
- Shellfish allergy - Symptoms and causes - Mayo Clinic
- Shellfish Allergies: Symptoms and Treatments (healthline.com)
- Allergic and toxic reactions to seafood - Australasian Society of Clinical Immunology and Allergy (ASCIA)
Tham khảo thêm:
