Celiac là bệnh gì? Dấu hiệu, triệu chứng và nguyên nhân

Bài viết được dịch và biên tập bởi TH.S Công Nghệ Sinh Học Nguyễn Thị Thắm. Bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa.

1, Bệnh Celiac là gì?

Bệnh Celiac (hay còn gọi là không dung nạp gluten) là bệnh tự miễn dịch nghiêm trọng xảy ra ở những người có khuynh hướng di truyền, nơi việc tiêu thụ gluten dẫn đến tổn thương ruột non. Theo ước tính, bệnh Celiac ảnh hưởng đến 1 trong 100 người trên toàn thế giới. Theo thống kê, hai triệu rưỡi người Mỹ không được chẩn đoán và có nguy cơ mắc các biến chứng sức khỏe lâu dài.

Khi những người bị bệnh Celiac ăn gluten (loại protein có trong lúa mì, lúa mạch đen và lúa mạch), cơ thể của họ sẽ hình thành phản ứng miễn dịch tấn công ruột non. Những cuộc tấn công này dẫn đến tổn thương các nhung mao, những phần nhô ra nhỏ như ngón tay lót ruột non, thúc đẩy sự hấp thụ chất dinh dưỡng. Khi các nhung mao bị tổn thương, các chất dinh dưỡng không thể được hấp thụ đúng cách vào cơ thể.

Bệnh Celiac có tính di truyền, có nghĩa là nó xảy ra trong các gia đình. Những người trong cùng gia đình khi có thành viên bị bệnh celiac (cha mẹ, con cái, anh chị em ruột) có 1/10 nguy cơ phát triển bệnh Celiac.

Bệnh Celiac có thể phát triển ở mọi lứa tuổi sau khi mọi người bắt đầu ăn những thực phẩm hoặc thuốc có chứa gluten. Nếu không được điều trị, bệnh Celiac có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác.

Bệnh Celiac có xu hướng phổ biến hơn ở những người:

• Một thành viên trong gia đình bị bệnh Celiac hoặc viêm da herpetiformis.
• Bệnh tiểu đường loại 1.
• Hội chứng Down hoặc hội chứng Turner.
• Bệnh tuyến giáp tự miễn.
• Viêm đại tràng vi thể (viêm đại tràng lymphocytic hoặc collagenous).
• Bệnh lý Addison.

2, Dấu hiệu và triệu chứng của bệnh Celiac

Các triệu chứng ở người lớn:

Các dấu hiệu và triệu chứng tiêu hóa ở người lớn bao gồm:

• Bệnh tiêu chảy
• Mệt mỏi
• Giảm cân
• Bụng phình và dư thừa khí
• Đau bụng
• Buồn nôn và ói mửa
• Táo bón

Tuy nhiên, hơn một nửa số người trưởng thành mắc bệnh celiac có các dấu hiệu và triệu chứng không liên quan đến hệ tiêu hóa, bao gồm:

• Thiếu máu, thường do thiếu sắt
• Mất mật độ xương (loãng xương) hoặc mềm xương (nhuyễn xương)
• Phát ban da ngứa, phồng rộp (viêm da herpetiformis)
• Loét miệng
• Nhức đầu và mệt mỏi
• Tổn thương hệ thần kinh, bao gồm tê và ngứa ran ở bàn chân và bàn tay, các vấn đề có thể xảy ra với sự cân bằng và suy giảm nhận thức
• Đau khớp
• Giảm chức năng của lá lách (giảm thể tích)

Các triệu chứng ở trẻ nhỏ

Trẻ em bị bệnh Celiac có nhiều khả năng gặp các vấn đề về tiêu hóa hơn người lớn, bao gồm:

• Buồn nôn và ói mửa
• Tiêu chảy mãn tính
• Bụng sưng
• Táo bón
• Phân nhạt màu, có mùi hôi

Không có khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng có thể dẫn đến:

• Không phát triển đối với trẻ sơ sinh
• Làm hỏng men răng
• Giảm cân
• Thiếu máu
• Cáu gắt
• Tầm vóc thấp
• Chậm dậy thì
• Các triệu chứng thần kinh, bao gồm rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD), khuyết tật học tập, đau đầu, thiếu phối hợp cơ và co giật

3, Bệnh Celiac ảnh hưởng đến sức khỏe thế nào?

Những người bị bệnh Celiac có nguy cơ phát triển bệnh mạch vành cao hơn gấp 2 lần và nguy cơ phát triển ung thư ruột non cao hơn gấp 4 lần.

Gánh nặng điều trị của bệnh Celiac tương đương với bệnh thận giai đoạn cuối, và gánh nặng của người bạn đời có thể so sánh với việc chăm sóc bệnh nhân ung thư.

Bệnh Celiac không được điều trị có thể dẫn đến sự phát triển của các rối loạn tự miễn dịch khác như bệnh tiểu đường tuýp I và bệnh đa xơ cứng (MS), và nhiều tình trạng khác, bao gồm viêm da herpetiformis (phát ban ngứa trên da), thiếu máu, loãng xương, vô sinh và sảy thai, các tình trạng thần kinh như động kinh và chứng đau nửa đầu, thấp lùn, bệnh tim và ung thư đường ruột.

4, Bệnh Celiac không đáp ứng

Một số người bị bệnh Celiac không đáp ứng với chế độ ăn kiêng không chứa gluten. Bệnh Celiac không phản ứng thường do chế độ ăn uống bị nhiễm gluten. Bạn có thể liên lạc với việc với chuyên gia dinh dưỡng để giúp bạn tránh các loại thực phẩm chứa gluten khi ăn.

Những người bị bệnh celiac không phản ứng có thể có:

• Vi khuẩn trong ruột non (vi khuẩn phát triển quá mức)
• Viêm đại tràng vi thể
• Chức năng tuyến tụy kém (suy tuyến tụy)
• Hội chứng ruột kích thích
• Khó tiêu hóa đường có trong các sản phẩm từ sữa (lactose), đường ăn (sucrose) hoặc một loại đường có trong mật ong và trái cây (fructose)
• Bệnh celiac khó chữa

5, Dấu hiệu lưu ý cần đến gặp ngay bác sĩ

Hãy đến tham khảo ý kiến ​​bác sĩ nếu bạn bị tiêu chảy hoặc khó chịu về tiêu hóa kéo dài hơn hai tuần. Nếu con bạn có dấu hiệu xanh xao, cáu kỉnh hoặc không phát triển được hoặc đi ngoài phân sệt và có mùi hôi thì hãy liên hệ ngay với bác sĩ.

Đảm bảo rằng bạn sẽ tham khảo ý kiến ​​bác sĩ trước khi thử chế độ ăn kiêng không chứa gluten. Nếu bạn ngừng hoặc thậm chí giảm lượng gluten ăn trước khi được xét nghiệm bệnh Celiac, kết quả xét nghiệm có thể bị thay đổi.

Bệnh Celiac có xu hướng di truyền trong gia đình. Nếu ai đó trong gia đình bắc bệnh này, hãy hỏi bác sĩ xem bạn có nên đi xét nghiệm gen di truyền hay không. Ngoài ra, hãy hỏi bác sĩ về việc kiểm tra nếu bạn hoặc ai đó trong gia đình có yếu tố nguy cơ mắc bệnh Celiac, chẳng hạn như mắc bệnh tiểu đường tuýp I.

Hiện nay, cách điều trị duy nhất cho bệnh Celiac là tuân thủ suốt đời với chế độ ăn kiêng nghiêm ngặt không chứ gluten (lúa mì, lúa mạch, lúa mạch đen)

Nguồn:

• https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/celiac-disease/symptoms-causes/syc-20352220
• https://celiac.org/gluten-free-living/what-is-gluten/ 

Tham Khảo Thêm:

• Trẻ biếng ăn phải làm sao? Nguyên nhân và cách điều trị
• Caffeine là gì? Gen liên quan đến độ chuyển hóa Caffeine như thế nào?